Experiencias de EpD na Universidade da Coruña

As tres universidades galegas participan na Rede Galega de Cooperación Universitaria ao Desenvolvemento, froito do Convenio de Colaboración que asinaron o 16 de xuño as tres Universidades, a Vicepresidencia e a Consellería de Presidencia, Administracións Públicas e Xustiza da Xunta de Galicia. Deste proxecto xorde ,entre outras actividades, un calendario de formación moi amplo, no que está encadrado un curso de Introdución á Educación para o Desenvolvemento o cal está a impartir ESF.

A primeira sesión, que contou co apoio do CUFIE e a OCV, tivo lugar na Coruña o pasado 10 de outubro. Entre outras cousas nela explicouse a evolución da EpD e as conclusións obtidas nas entrevistas que lle levamos facendo ao profesorado universitario. Ademáis expuxéronse catroce iniciativas relacionadas ca EpD que se están a levar a cabo na Universidade da Coruña para poder debatilas, buscarlle obstáculos e facerlle propostas de mellora, aquí vai unha listaxe das iniciativas e  as conclusións obtidas:

Presentación de exemplos de EpD existentes e propostas de mellora:

 Materias específicas sobre cooperación e educación para o desenvolvemento:

O profesorado non coñece ou non ve a relación ca temática. Deberíanse crear xornadas participativas.

Son conceptos novos, o alumnado pode estar perdido ante estas materias. Sería positivo vincular as materias obrigatorias cas optativas.

Dificultade ou medo entre profesorado para completar o número de créditos necesarios.

De ser necesario presentar a materia sería unha gran oportunidade para dar a coñecer novas metodoloxías docentes, non só os contidos da materia.

Máis problemas entre profesorado que problemas burocráticos á hora de introducir novas materias.

Estase a pasar de Bolonia2 a Bolonia3, isto pode abrir un espazo para poder introducir novas materias.

Colaboración con ONGD para organización de cursos con recoñecemento académico sobre esta temática:

A propia ONGD ten aptitudes e coñecementos adecuados?

Como se estimula a organización desde tipo de actividades, tanto polas ONGD, as escolas, o profesorado, e o alumnado?

A actividade que se está prantexando ten que ver cos estudos que se están impartindo na escola?

O alumnado está saturado de horas de clase que son obrigatorias para poder aprovar e non ten tempo para isto. Cando realmente pode prefire descansar e relaxarse.

Complementar actividade académica e formativa.

Establécense redes.

Xeneración de materiais que permitan transversalizar elementos da EpD na práctica docente habitual, estando a promoverse tamén o APRENDIZAXE-SERVIZO:

Falta de información e recursos.

Barreira comunicativa.

Reacción de compañeiros e profesores, barreira psicolóxica.

Non se coñecen as necesidades do colectivo (descoñecemento mutuo).

Alianzas con ONGD para proxectos de investigación para o desenvolvemento (exemplos: solidaridade internacional: proxecto de estudo dos seus propios proxectos de EpD con departamento de comunicación, ESF-Cartolab, etc). Deste xeito a investigación pode ser moito máis aplicada.

Falta de información e recursos.

Barreira comunicativa. Descoñecemento mutuo.

Barreiras psicolóxicas, medo a que a situación nos poida superar ou dar máis traballo do que tiñamos pensado.

Acceso a subvencións específicas para universidades para proxectos internacionais de cooperación ao desenvolvemento ou para accións de EpD ou IpD, en Galicia este ano por primeira vez por parte de Cooperación Galega da Xunta de Galicia.

Falta de tempo para levar a cabo unha acción conxunta entre dúas entidades que se descoñecen por completo.

Barreira comunicativa propiciada por un descoñecemento mutuo.

Barreiras psicolóxicas, medo a que a situación nos poida superar ou dar máis traballo do que tiñamos pensado.

Dirección de tesinas ou proxectos fin de carreira con contidos de EpD ou cooperación para o desenvolvemento.

Falta de formación e información entre profesorado, tutores e tribunal.

Falta de experiencias previas e de bibliografía.

Rede galega de educación para o desenvolvemento na docencia universitaria. 

Non resulta de rentabilidade económica inmediata

A universidade é moi competitiva e a actividade docente moi mercantilista, os docentes orientan o seu traballo a como se os vai avaliar, non a mellorar como profesores.

Os docentes poden pensar que isto non forma parte da súa labor docente.

A universidade ten que contribuir á transformar a sociedade e non ten sentido traballar illado, a rede pode ser imprescindible.

Proponse facer un congreso que sirva de arranque.

Novas ferramentas didácticas distintas ás tradicionais, que xa se están a utilizar aínda que non de xeito xeralizado (xogos de rol, exposicións, relatorios...).

As dinámicas teñen a traba de que non estamos acostumados a opinar en público e empobrecense os resultados obtidos. As veces obrígase a participar e isto desmotiva, non se pode obrigar a ninguén a nada.
Profesorado encerrado en clases maxistrais e posiblemente non teñan as ferramentas necesarias para romper ca súa forma de ensinar se así o desexaran. *O CUFIE ten cursos formativos sobre isto, e a fundación universidade-empresa, tamén.
Os profesores están sobrecargados de traballo, non teñen tempo para preparar as clases e preparalas con novas medotoloxías e casos practicos leva o triple de tempo.
O sistema de avaliación actual non sirve para producir cambios reais, o profesorado “caca” seguirá estando sempre aí e facendo o mesmo. Pouca xente cubre as enquisas, polo tanto non se toman en serio porque a mostra non é suficientemente ampla.
Profes convencidos de que é posible e fácil levar a cabo melloras nas metodoloxías pero o alumnado non ve esas “facilidades” no seu día a día de aulas.

Cursos de formación de formadores.

Dificultade de compatibilizar docencia e investigación: o profesorado busca accións para mellorar na súa carreira persoal e non en mellorar a docencia. Conta moito máis as publicacións e patentes que a docencia, polo tanto para acreditarse deixan de lado a docencia. 

Diagnose sobre a educación para o desenvolvemento na universidade pública galega: proceso interesantísimo ao falar co profesorado, e coñecer outras ideas. No estudio presentouse ao profesorado se consideraban que a universidade debe estar comprometida. 

A hora de facer enquisas o grupo mostra sempre é o máis accesible e maís positivo, máis sensibilizado.
Demasiados emails, estamos expostos a unha excesiva comunicación. Borramos mails sen lelos e é complicado establecer novas comunicacións.
A hora de facer enquisas pódese pecar de facer esquisas moi ambiciosas con un número de ítems excesivo que leven moito tempo e desanimen a participación. Facer entrevistas en persoa pode axudar a superar esta barreira.

E como o tempo de traballo non é eterno, aquí van actividades que se están a levar a cabo na universidade da Coruña pero que non dou tempo a traballar.

• Colaboración con ONGD para que “veñan a aula” (lectorado):
• Estancias de investigación para docentes ou estudantado no marco de programas internacionais de cooperación que poden estar vencellados a proxectos de investigacións ou proxectos de fin de carreira.
• Prácticas para alumnado, convalidación de créditos ETC por horas de voluntariado ou formación externa (pode ser en ONG con convenio coa universidade).
• Facilitar loxística para eventos relacionados (ciclos de cine, exposicións, relatorios...)

Bonus Track: novas propostas.Para finalizar unha listaxe de iniciativas que non se están a levar a cabo pero que nos gustaría que si se fixese:

-Fomentar realmente unha das 14 propostas xa existentes. Difusión das opcións que xa temos.

-Máis espazo para a sensibilización, as 14 propostas existentes son de EpD (que asisten os xa convencidos), necesítase espacio para a educación non formal.

-Crear un blogue (ou web) aberto entre o alumnado e os docentes. Aproveitamento das TIC.

-Xornadas dende a propia realidade, sair e ver o que hai fóra e non estar na burbulla da aula.

-Campañas de prevención e sensibilización por parte do alumnado para o alumnado.

-Buscar unha forma de consenso, buscar obxetivos conxuntos.

-Apertura de espazos a ONGD ou outros colectivos para que leven a cabo actividades e facilidades horarias aos alumnos para que poidan asistir.

-Cursos con créditos ECTS.

-Adaptacións curriculares para todas as titulacións con algunha práctica obrigatoria relacionada ca -EpD ou cooperación.

-Prácticas en ONGD ou outros colectivos.

-Creación de asignaturas multidisciplinares que involucren aspectos de EpD ou cooperación.

-Mobilizar ao alumnado ante situacións de exclusión.

-Fomentar dende o PAT axuda e coolaboración entre alumnos.

-Seminario OBRIGATORIO de EpD para profesorado.

-Formación de gabinete para atender dúbidas de profesorado.

-Achegarse aos problemas de cidadanía. Levar a universidade á cidade e que as actividades da universidade se convirtan en actividades da cidade.

-Favorecer relación e achegamento entre profesorado e alumnado.

-Obrigatoriedade do ano sabático e aproveitamento dese ano.

-Inserir poboación civil entre a poboación asistente ás presentacións de traballo fin de grao ou teses.