30 sept 2014

Reflexións sobre antropoloxía e viaxes de aprendizaxe intercultural



Aquí recollemos algunhas ideas e reflexións que xurdiron na sesión da tarde da formación do pasado día 9 sobre Viaxes de Aprendizaxe Multicultural, onde José Manuel "Coco" (o noso antropólogo de cabeceira) falounos sobre interculturalidade, investigación antropolóxica, e deunos unhas breves nocións sobre enquisas etnográficas.


------------------------------------------------------------ 
  • A antropoloxía como o “comadreo” feito ciencia
  • Necesitamos códigos de conducta para comunicarnos e entendernos. Pero cada cultura estima que o seu é o auténticamente humano e verdadeiro (os outros son menos respetables canto máis lonxanos son). Por exemplo chistes típicos de “un francés, un inglés e un español”.
  • As vellas galegas de non hai tanto tempo parecía que levaban o velo como moitas musulmanas, co pano e sempre de negro..
  • “Para raros, todxs”
  • É importante captar o antes posible a posición que se outorga na comunidad (cooperante que trae cartos, persoa que ven axudar, extranxeiro de quen desconfiar...). Os xestos de acercamento son ben vistos, pero tampouco hai que pasarse da raia (p.e. Os cooperantes con traxe saharaui que nin a propia xente de alí usa). De tódolos xeitos, se nos equivocamos, pero é con boa vontada, non soe haber problema. Tratar de usar palabras da súa linguaxe é un moi bo xesto de acercamento.
  • Tamén é importante o sentido común e o respecto, tratar ao resto como quixeras ser tratado.
  • Hai actividades ou rasgos que poden facilitar o acercamento, como tocar algún instrumento, xogar ben a algún deporte que alí tamén se xogue ou similar, contar contos, xogar algún xogo que tamén se xogue alí, cociñar, ter un espíritu lúdico...
  • É posible que nalgún momento se esté de baixón por botar de menos cousas do teu entorno, familia, a cultura propia, e por ter demasiadas cousas novas que asimilar. É importante deixar tempo de intimidade, con elementos da cultura propia (música, libro, algún alimento que se garde “como ouro en pano”, etc.).
  • Nun elemento cultural pódense reflexar outros, por exemplo en como está amoblada unha facultade se poden atisbar elementos culturais de tipo de educación.
  • É un papel do mundo académico buscar tres pés ao que non o ten, se non que sería do mundo académico?
  • A investigación é o arte de relacionar variables. Pódese investigar coleccionando datos ao azar e despois analizar as súas relacións. Método máis racional é elaborar hipóteses de traballo previas, que son ferramentas de usar e tirar, e contrastalas cos datos, se concordan, ben, se non hai que empregar outras hipóteses alternativas até atopar a maior concordancia posible.
    En plan lúdico se pode dicir co gran filósofo: se non coinciden as hipóteses cos datos cambia as hipóteses ou os datos, ou ambos.
    Un exemplo, a cebola, o tema é moi amplo polo que hai que descompoñelo nas súas varias compoñentes: ecolóxicas, técnicas, económicas, sociais, ideolóxicas, relixiosas, etc. Supoñamos que escollemos dentro da economía da cebola o campo da comercialización. Neste caso habería que enfocar a cuestión con preguntas o máis pertinentes posibles, a idoneidade ou pertinencia delas é básica para a investigación, relativas ao espazo, ao tempo, ás relacións sociais, ao modo de mantelas, etc. A partir de aquí aplicar todas as interrogativas: onde, cando, quen, con quen, para quen, como, por que ? Exemplo sobre a venda da cebola: quen a vende (edade, sexo, estatus, profesión), cando a vende (época do ano, datas, de día ou de noite, etc), a quen (sexo,edade, etc), onde a vende, cara onde vai destiñada, cantidade vendida, prezo, beneficio obtido, etc. por que, para que, lista de usos, etc...? 
  • As enquisas son ferramentas de apoio claves para estas investigacións.Trátase dun instrumento útil que serve para iniciar a investigación e segue crecendo paralelamente a ela, realmente non ten fin, os límites prácticos veñen dados polo interese do tema e o tempo dispoñible. Nalgúns casos si se dispón de pouco tempo pódese levar un cuestionario moi detallado que permita facer preguntas que se podan responder con só un número moi limitado de respostas como : si/non, moito/pouco, etc.
  • A enquisa deberíase levar, idealmente, na cabeza, e ir recompilando respostas en medio dunha charla o máis natural posible. 
  • Ante vídeos ou grabadoras moitas persoas perden naturalidade. Hai que pedir permiso e decir onde se vai sair e para que é.

Se queredes saber máis, nos vos perdades a próxima edición!!!


22 sept 2014

Comenza a aventura PCR 2014

Hoxe chegaron a Honduras as primeiras participantes no programa PCR 2014, nas vindeiras semanas estarán alí as catro seleccionadas do programa. De momento, recén aterradas temos a:

- Sara González, coordinadora da sede de Lugo e agora PCR  Auga. Aproveitamos para darlle os parabéns porque esta semana converteuse en Enxeñeira por partida dobre,  Montes e Agrónomos.


- Raquel Zolle,  PCR polo grupo Agro, aínda que levaba uns anos máis desvinculada de ESF é unha histórica da asociación, entre outras moitas cousas, foi  presidenta fai uns aniños.

Esperemos que en breve nos empecen a contar as súas aventuras e aprendizaxes por terras hondureñas. A desfrutar da experiencia!

8 sept 2014

Comentarios al artículo Tecnociencia y desarrollo: crítica antropológica a los procesos de transferencia de tecnología al Tercer Mundo

Aquí abajo tenemos unos comentarios de nuestro querido Alfonso García Olaizola sobre el artículo Tecnociencia y desarrollo: crítica antropológica a los procesos de transferencia de tecnología al Tercer Mundo.
Ha suscitado cierto debate en ESF Galicia este texto, básicamente por la necesidad que expresan algunos de lxs opinantes de "cascar algún huevo para poder hacer la tortilla", sin caer en un discurso excesivamente ambiguo y del que apenas se puedan extraer elementos aplicables en el día a día. Pero entonces ¿cuántos huevos habría que cascar?¿de verdad hace falta cascar huevos para hacer tortilla o al menos algo parecido?¿y si realmente la tortilla o similar no es lo más adecuado? Hay también el poso ético-político de las tecnologías (dadas por su contexto de creación y en el seno del cual se desarrollaron), que en este artículo también toca. En ESF sí pensamos que, como mínimo, debe tenerse en cuenta SIEMPRE al analizar la idoneidad de una tecnología para su uso en procesos de desarrollo humano sostenible, consideremos o no ese poso como algo consustancial de la tecnología o simplemente un añadido del entorno (si es consustancial por tanto la tecnología ya no sería neutral. En fin, que ya véis que también dentro de ESF estamos siempre debatiendo (ya hemos hablado de estos temas por ejemplo aquí, e invitado a otras personas que nos cuenten sus reflexiones aquí). 

Y vosotrxs, ¿qué opináis? 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------


Mi opinión es que se trata de un panfleto altamente demagógico y no me ha gustado. Pienso que en ESF lo hemos superado ampliamente tanto en el terreno intelectual como moral. Como argumentación de lo dicho se puede consultar lo que públicamente decíamos/decimos y enseñábamos/enseñamos en la asignatura de Introducción a la Cooperación al Desarrollo de la Escuela de Ingenieros de Caminos de la Universidade da Coruña. Pienso también que nuestros hechos nos avalan, en gran medida.
Creo que la tecnología, en cualquiera de sus estadios de desarrollo, es una “herramienta” una “idea” para conseguir “algo”. No es un fin en sí misma. Ese algo nos puede llevar a “una cultura que esté configurada por todos aquellos elementos que permiten a una colectividad ver cumplidas sus aspiraciones sociales: mantener la vida, satisfacer necesidades y deseos, definir y resolver problemas, determinar cómo ha de ser su existencia. Es decir, está conformada por medios materiales, por objetos; por sistemas de organización y de relación social; por habilidades y destrezas, erudición y experiencias asimiladas; por símbolos y códigos de comunicación; por creencias y emociones; esto es, por conocimientos o saberes” (este párrafo lo he extraído literalmente del artículo que me has mandado).
Dicho esto y no decir nada más o lo que es lo mismo decir algo sin abarcar todo el horizonte pues no me vale. Además hay que tener en cuenta de una manera real y no académica que como seres humanos que somos, no somos perfectos en ningún campo o área. La racionalidad del ser humano no sabe lo que es “bueno o malo”, puesto que estos conceptos son relativos y no medibles (la acción y/o idea buena para uno puede ser, en un grado no predecible, buena/mala para otro). Por lo tanto esta condición no entra en la racionalidad. En consecuencia la tecnología, como actividad racional humana que es, nos puede llevar a cualquier punto desde el más excelso al más aberrante.
Lo que si entiende la racionalidad es de “libertad” por su condición de global y absoluta. De ahí, y para mi, la idea de que “el hombre es la medida de todas las cosas”. El hombre “piensa/razona” y a continuación su condición emocional le lleva a “elegir/tomar una decisión” y por último su “conciencia”, “espiritualidad”, “responsabilidad”, “moral” o como se le quiera llamar le encamina a hacerse responsable de la misma”.
Por lo tanto la tecnología no es “modernidad”, es actividad humana desde la noche de los tiempos y, por su propia condición de humana, unas veces ha sido mal utilizada y/o concebida y/o diseñada… otras bien y otras mediopensionista.
La equivocación es un derecho humano por el mero hecho de ser “HUMANO”. El ser humano ha utilizado, utiliza y utilizará el sistema “error/acierto” siempre, incluso desde antes de ser “HUMANO”. Por lo tanto no se debe ir por la vida levantando catedrales extrañas y dando desde sus púlpitos discursos “fáciles”. Sin embargo si dotamos de más humildad y generosidad tanto a nuestro ejemplo vital como a nuestra acción diaria, quizás podamos comprender mejor este mundo y navegar por él en mejores condiciones todos juntos y evitar episodios “ilustrados” que no nos llevan a ningún lado coherente con el ser y el sentir del ser humano.


4 sept 2014

Resumo blogueiro: agosto 2014

Neste mes de agosto soupemos a concesión de axudas de Cooperación Galega da Xunta de Galicia para dous proxectos en Honduras (un do programa de soberanía alimentaria co noso socio local habitual CODDEFFAGOLF e outro sobre Dereito Humano á Auga con novos socios, AHJASA e a Mancomunidade de Municipios NASMAR), e outra para un proxecto de fortalecemento de distintas áreas de ESF Galicia (o que ten que ver con transparencia, comunicación e base social).

Outro proxecto, este sobre educación para o desenvolvemento a colectivos de profesionais tecnolóxicos (tanto da empresa como da administración), non obtivo financiación por pouquiño. Pero seguiremos intentándoo, xa que nos parece un eido moi importante para traballar, a maiores do que traballamos habitualmente na universidade, onde se está empezando a traballar na formación de profesorado que logo introduza nas súas clases e investigacións os postulados da educación para o desenvolvemento.


CONTIDOS

  • Blogue de Vida Asociativa
  • Blogue Honduras
  • Enlaces de interese
  • Publicacións en físico
  • E no próximo mes ...
  • A ESFrase do mes


BLOGUE DE VIDA ASOCIATIVA

    Incluso na pequena pausa veraniega o blogue de vida asociativa contou de novo cunha colaboración do noso antropólogo José Manuel Vázquez Varela sobre a epidemia de ébola en África, e tamén sobre o interesante tema das mútuas gandeiras (que tiveron en tempos moita importancia en Galicia). Por último, atoparás o programa da xornada formativa Viaxes de aprendizaxe multicultural das persoas que este ano participarán no Programa de Coñecemento da Realidade (PCR), que será o próximo 9 de setembro en Santiago de Compostela. Esta formación está aberta para todas as persoas interesadas.

Volver



BLOGUE HONDURAS


    Neste mes non houbo novidades no blogue de Honduras. Pero nas vindeiras semanas poderedes seguir ao tanto do traballo do grupo de desenvolvemento rural e do grupo auga, presentando os novos proxectos acadados, así como da chegada a Honduras das 4 persoas que participan no Programa de Coñecemento da Realidade.


Volver



ENLACES DE INTERESE

Auga


Comunicación para o (como) desenvolvemento


Consumo responsable


Cooperación e ONGD


Educación para o desenvolvemento


Iniciativas



Investigación para o desenvolvemento 



Mundo


Políticas e modelos de desenvolvemento


Sensibilización


Soberanía alimentaria e desenvolvemento rural


Tecnoloxías da Información e Comunicacións (TIC)

Tecnoloxía para o desenvolvemento humano


Voluntariado e Persoas



Volver


PUBLICACIÓNS EN FÍSICO

(se che interesan, están no local de A Coruña ou fácilmente accesibles, e as persoas da base social de ESF poden solicitalas para préstamo).

Aquí podes ver moitas das publicacións que temos disponibles para préstamo á base social xa catalogadas, e se che interesan estes temas tamén podes consultar o catálogo da biblioteca da Coordinadora Galega de ONGD, con moitos fondos que ceden para préstamo.

Este mes:
  • El malestar en la globalización. Joseph E. Stiglitz

Volver


E NO PRÓXIMO MES ...


Para máis info sobre cursos e eventos en Galicia consulta a Axenda Solidaria e as formacións da Coordinadora Galega de ONGD, ou segue as nosas redes sociais FacebookTwitter.

Volver



A ESF-RASE DO MES

Vivimos unha época que promove os sonos tecnolóxicos máis delirantes, pero non quere manter os servizos públicos máis necesarios.
Slavoj Žižek

Volver