A Psicoloxía como tecnoloxía para o desenvolvemento humano

Compartimos un artigo máis da colección de reflexións multidisciplinares sobre Tecnoloxía para o Desenvolvemento Humano, que desenvolvemos grazas a nosa base social e a cofinanciación do departamento de Cooperación Galega da Xunta de Galicia. Desta volta é o compa Xacobe Fernández quen nos comparte unha reflexión: A Psicoloxía como tecnoloxía para o desenvolvemento humano.

Pódese descargar de aquí ou lela en liña a continuación:

A Psicoloxía como tecnoloxía para o desenvolvemento humano from Enxeñería Sen Fronteiras Galicia

A tecnoloxía na globalización do capital e na homoxeneización cultural

Compartimos un artigo máis da colección de reflexións multidisciplinares sobre Tecnoloxía para o Desenvolvemento Humano, que desenvolvemos grazas a nosa base social e a cofinanciación do departamento de Cooperación Galega da Xunta de Galicia. Desta volta é Sergio Fernández quen nos comparte unha reflexión, sobre A tecnoloxía na globalización do capital e na homoxeneización cultural..

Pódese descargar de aquí ou lela en liña a continuación:

A tecnoloxía na globalización do capital e na homoxeneización cultural from Enxeñería Sen Fronteiras Galicia

As Tecnoloxías da Información e a Comunicación como Tecnoloxías para o Desenvolvemento Humano

Compartimos un artigo máis da colección de reflexións multidisciplinares sobre Tecnoloxía para o Desenvolvemento Humano, que desenvolvemos grazas a nosa base social e a cofinanciación do departamento de Cooperación Galega da Xunta de Galicia. Desta volta é o noso compa Andrés Estévez quen nos comparte unha reflexión, sobre as Tecnoloxías da Información e a Comunicación (TIC) como Tecnoloxías para o Desenvolvemento Humano

Pódese descargar de aquí ou lela en liña a continuación:

As Tecnoloxías da Información e a Comunicación como Tecnoloxías parao Desenvolvemento Humano from Enxeñería Sen Fronteiras Galicia

Comunicación para o Cambio Social como Tecnoloxía para o Desenvolvemento Humano

A nosa compañeira Alicia Fariña compartiunos un interesante artigo de reflexión sobre Comunicación para o Cambio Social como Tecnoloxía para o Desenvolvemento Humano, dentro da colección de Reflexións sobre TpDH que imos publicando neste blogue, grazas ao apoio de Cooperación Galega da Xunta de Galicia.

Aquí podes descargala e a continuación visualizala online:

Comunicación para o cambio social como tecnoloxía para o desenvolvemento humano from Enxeñería Sen Fronteiras Galicia

Tecnoloxías apropiadas

Nos proxectos de cooperación, a clave principal para o éxito é a colaboración e organización dos usuarios finais para facelo sostible no tempo. E aquí non poden axudar os procesadores de dobre núcleo se non a "enxañería social", a capacidade de organizar a un grupo de persoas para que, respetando as súas particularidades, participen no proxecto de forma activa e, sobre todo, responsable. Isto non é aplicable só a proxectos de cooperación, senón á sociedade en xeral. A Educación é un elemento clave aquí, e non me refiro á simple adquisición de coñecementos, senón a ensinar a traballar en equipo e a pensar no grupo. A habilidade de traballar e todas as tecnoloxías que permiten facelo son as maiores ferramentas evolutivas do ser humano, e no futuro vai ser preciso facer cada vez un uso máis intensivo dela.

Antón Román

Chega unha nova entrega dos artigos do proxecto de Educación para o Desenvolvemento que pretende difundir o concepto de Tecnoloxía para o Desenvolvemento Humano. Este proxecto conta co apoio de Cooperación Galega.

Neste artigo Antón Román danos a súa visión do que son as tecnoloxías apropiadas en seis simples pasos. Comeza xustificando a existencia das tecnoloxías brandas como xa se fixera nun artigo anterior. Continúa expoñendo a inherencia da tecnoloxía á natureza humana para finalizar falando da solidaridade, cooperación, xustiza e ONGD.

Tecnoloxias apropiadas antón román from Enxeñería Sen Fronteiras Galicia

Entender o Software Libre como Tecnoloxía para o Desenvolvemento Humano

Unha entrada máis dentro do Proxecto de difusión do concepto de Tecnoloxía para o Desenvolvemento Humano que conta co apoio de Cooperación Galega.

"Cando unha cousa non dimin úe ao compartirse con outros, non é ben posuí da se soamente se pos úe e non se comparte."

Con esta cita comeza Francisco J. Tsao o seu artigo sobre Software libre e TpDH. A través del poderemos coñecer como o software libre este pode axudar a pechar a fenda tecnolóxica e por que este é unha mellor aposta de futuro que o software propietario.

 

Pódese descargar o artigo aquí.

Educación e TpDH

El maestro Flaig se quedó junto a la tumba acompañando al padre de Hans y a la vieja Ana, que lloraba sin cesar.

-Sí, Herr Giebenrath -dijo emocionado-, yo también quería al chico.

-No lo comprendo -suspiró Giebenrath-. Era tan inteligente y todo iba tan bien, el colegio, el examen; ¡y de pronto una desgracia tras otra!

El zapatero hizo un gesto hacia las levitas que desaparecían tras la verja del cementerio.

-Ahí van unos cuantos señores -murmuró- que han ayudado a traerle hasta aquí.

-¿Cómo? - se sobrecogió Giebenrath, mirando asustado y lleno de dudas al zapatero-. Pero... ¿cómo?

-Esté usted tranquilo, señor vecino. Me refería a los profesores.

-Pero... ¿cómo dice usted eso?

-Ah, por nada. Quizá también nosotros hemos descuidado muchas cosas, ¿no cree usted eso?

H. Hesse, Bajo las ruedas.

Imaxinade por un momento unha moeda que acaba de ser acuñada e que comeza a viaxar de man en man, dun lugar a outro, mercando todo tipo de bens e aparellos. Tempo despois volta as mans daquela persoa que a acuñou e desta vez xa non é unha moeda que reluce e brilla senón que simplemente é un anaco de metal. De tanto ser usada e de tanto pasar de man en man foi perdendo o seu gravado, aquilo que lle daba valor, e agora é simplemente un pelouro metálico. Semella que as palabras, ao igual que as moedas, perden o seu valor ao seren usadas e cada certo tempo necesitan ser acuñadas de novo.

Ton Ríos cando (Re)Definía tecnoloxía apropiada comezaba sinalando que "tecnoloxía" é unha palabra baleira, sen significado algún. Posiblemente porque teña demasiados significados. Todo aquel que o desexe pode probar a buscar a palabra "tecnoloxía" en diferentes dicionarios e enciclopedias, buscádeo tamén en varios idiomas e veredes a infinidade de cousas que pode chegar a significar o puñetero termo. Unha vez que baralledes 5 ou 10 opcións probade a enfocala cara o "desenvolvemento humano" (ou o que entendades por iso) e enumerade as posibilidades.

Das múltiples posibles definicións de tecnoloxía quedémonos ca do dicionario Oxford: a tecnoloxía é a aplicación do coñecemento científico con propósitos prácticos. Buscando debullar un pouco máis a definición obtemos que Oxford define a ciencia como a actividade intelectual e práctica que abarca o estudo sistemático da estrutura e o comportamento do mundo físico e natural a través da observación e a experimentación; a súa vez, no Tractatus Logico-Philosophicus, Ludwig Wittgenstein definía o mundo como a totalidade dos feitos e non das cousas.

Recapitulando obtemos que a tecnoloxía é o resultado da aplicación da actividade intelectual que abarca o estudo dos feitos naturais e os xerados pola actividade humana.

A cantidade de feitos naturais e xerados pola actividade humana fixo que as ciencias tendesen sempre a dividirse en ramas. As primeiras clasificacións remóntanse a tempos de Aristóteles que as agrupaba en tres categorías do saber:

• Teoría, que busca a verdade das ideas. Este saber está constituído por matemáticas, física e teoloxía
• Praxis, que pretende alcanzar un saber para encamiñar a conducta cara unha acción cívica en canto a racional. Formábana a ética, a política, a economía e a retórica.
• Poiesis, un saber poético que hoxe se encadraría na creación artística, a artesanía e a produción de bens materiais.

Case vinte séculos despois Descartes clasificábaas do seguinte xeito:

Ciencias como as que Descartes chama sociais tameń teñen aplicación práctica, máis non estamos acostumados  a identificar como tecnoloxía ao resultado da aplicación destas ciencias. Estas ciencias son as chamadas tecnoloxías brandas en contraposición as máis habituais ou duras.

• Tecnoloxías duras son ferramentas ou untensilios de traballo, técnicas enxeñeriles, estruturas físicas ou maquinaria. Esta tecnoloxía pode ser construída, modificada, reparada e mantida; habitualmente as tecnoloxías duras pódense mercar e vender.
• Tecnoloxías brandas son aquelas relacionadas cas estruturas sociais, técnicas de motivación, metodoloxías de traballo, ou procesos interactivos humanos. As estruturas e procesos para a participación social, toma de decisións e as habilidades para implantar cambios na sociedade enmarcaríanse dentro das tecnoloxías brandas.

As tecnoloxías brandas nacen de ciencias que non producen obxetos físicos ao seren aplicadas e servirían para mellorar o funcionamento das institucións e organismos, e conseguir melloras para o benestar social. Entre as tecnoloxías brandas destaca a educación (o proceso de ensinar e aprender).

O proceso educativo é unha tecnoloxía fundamental para a sociedade, e unha asociación que pretende poñer a tecnoloxía ao servizo do desenvolvemento humano non pode non ter unha postura clara frente a LOMCE porque, ao igual que lle pasou a Hans Giebenrath en Bajo las ruedas, un modelo educativo equivocado pode conducir á morte.

--

Nota: Este artigo recibiu críticas pola falta de rigor na definición de tecnoloxía. Non era obxeto deste artigo definir con exactitude ese termo, máis toda aquela persoa que desexe saber o motivo polo que se considera erróneo definir a tecnoloxía como a aplicación práctica do coñecemento científico pode consultalo no blog da Plataforma Estatal de Asociaciones del Profesorado de Tecnología.

Unha posible contradición

Despois de (Re)Definir Tecnoloxía Apropiada e de que os compañeiros da UCdV nos fixeran unha profunda reflexión sobre as implicacións da exportación tecnolóxica, Delmiro Rocha, membro de Derriba, axúdanos a sinalar Unha Posible Contradición.

Estes artigos enmárcanse dentro do Proxecto de difusión do concepto de Tecnoloxía para o Desenvolvemento Humano que conta co apoio de Cooperación Galega.


Aquí se pode descargar a publicación

A pregunta como resposta

Xa está aquí o segundo dos artigos sobre Tecnoloxía para o Desenvolvemento Humano enmarcados dentro do proxecto de Educación para o Desenvolvemento que conta co apoio de Cooperación Galega. Despois de que Ton Ríos nos (Re)Definira Tecnoloxía Apropiada chéganos un escrito redactado a catro mans por membros da Universidade Cromática das Virtudes.

"A Universidade Cromática das Virtudes preséntase como unha comunidade aberta, plural, unha agrupación de seres calquera, sen identidade, que posúen a característica común da non pertenenza e, polo mesmo, da súa condición de sentirse na casa en calquera lugar, como un fogar espiritual e libre de contaminación ideolóxica. Andamos na procura dun pensamento adecuado á nosa leve preocupación polas cousas que crea a cor do mar e o aire que se respira nas nosas cabezas. Invitamos a aquel ser máis impersoal a que se una neste conxunto de iniciativas que xiran en torno á organización de actividades culturais de diversa índole, tales como a realización de ciclos de cinema, festivais, exposicións de foto e debuxo, ou publicacións gráficas, revistas… permanecendo abertos ás posíbeis propostas que se orixinen ben dende dentro, ben dende fora da asociación, pero sempre no eido da comunidade."

 A UCdV define a súa aportación a este proxecto como unha análise do discurso imperante [...] de cara a poñer en dúbida os grandes conceptos que se manexan ao respecto. [...] consideramos que a nosa aportación non debe ir no camiño de achegar solucións prácticas aos problemas, senón máis ben a de facer preguntas, deixando claro que non é a pretensión deste texto dar unha resposta pechada ás mesmas.

[Para poder chegar ao noso obxetivo] procederemos en primeiro lugar a ocuparnos da cuestión do desenvolvemento e a súa relación co índice de desenvolvemento humano, tratando de poñer en cuestión a máis que asumida afinidade entre dito índice e o desenvolvemento como tal. En segundo lugar, abordaremos a cuestión do exotismo, preguntándonos se non subxace a toda práctica de exportación tecnolóxica [...] a idea de pulir a diferencia. [...] profundizaremos na aparente discontinuidade entre o formalismo ético, no plano do discurso, e os postulados próximos a unha ética situacionista no plano da praxe. A continuación, indagaremos na posible influencia de occidente e a súa exportación tecnolóxica nas sociedades receptoras e o seu devir. Finalmente, tentaremos de interrogarnos sobre a posibilidade de entender o diálogo entre o capitalismo tecnolóxico no que estamos inmersos e os postulados de Schumacher apoiados na tecnoloxía de rostro humano. A modo de conclusión, faremos unha achega ao “porvir tecnolóxico” apoiándonos naqueles que, dende a novela de ficción, entenderon que o vínculo entre tecnoloxía e sociedade encamiñábase [...] cara a distopía.

Aquí se pode ver a publicación e aquí se pode descargar.

(Re)Definindo Tecnoloxía Apropiada

Hoxe sae á luz no noso blog o primeiro dunha serie de artigos relacionados ca TpDH. Estes artigos enmárcanse dentro do proxecto de Educación para o Desenvolvemento que conta co apoio de Cooperación Galega. Para abrir boca Ton Ríos defíne tecnoloxía apropiada.

Tecnoloxía, unha palabra común aparentemente chea de significado e frecuentemente usada (alta tecnoloxía, país avanzado tecnoloxicamente, esta tecnoloxía quedou obsoleta…) Pero dende o miña opinión é unha palabra baleira, sen un significado claro e preciso se carecemos de máis información.

Toda tecnoloxía é empregada nun lugar, nun momento, cun obxectivo, nunha determinada sociedade… en función do uso que se lle dea a esa tecnoloxía, esta convértese en apropiada ou non. Para usar de maneira eficiente unha tecnoloxía, debe ter un obxectivo claro, ben definido, nunca debemos usala polo simple feito de que existe. Debe favorecer a todo a sociedade na cal se use, non discriminar ou prexudicar directa ou indirectamente aos colectivos máis débiles. Se pretendemos non depender da mesma (o cal sería un motivo de gran prexuízo para o beneficiario), debe ser reparable nesa sociedade.

Do mesmo xeito, debemos comprender que unha tecnoloxía non é unha máquina moderna, compacta e ultimamente táctil. Unha tecnoloxía é un conxunto de coñecementos, unha forma de pensar, de solucionar as dificultades que se nos presentan. Por exemplo, situar unha casa de costas ao norte, un tornarratos nun hórreo, meter os animais na planta baixa das casas antigas para que a quentasen, educar os nenos para que laven as mans antes de comer para previr enfermidades, o uso de enerxías renovables, unha conexión de internet vía satélite nunha aldea sen conexión telefónica convencional... O importante é descubrir que toda tecnoloxía pode ser apropiada ou non en función dos factores exteriores, que non dependen da mesma, pero que si a condicionan na súa utilización como mecanismo de resolver problemas sen crear outros novos.

Unha pregunta que debemos facernos é se as tecnoloxías poden ser apropiadas ou non en función doutras tecnoloxías relacionadas con elas. A resposta é que si. Igual que un bo sistema de transportes debe contar cunha boa conexión entre as distintas tecnoloxías que interveñen nel (tren, bus, avión, bicicleta) para favorecer o seu uso. Unha bomba de pozo necesita dunha fonte de enerxía fiable que subministre a enerxía necesaria nos momentos nos que se pretenda usala (fiabilidade).

Trasladando todos estes conceptos ao mundo da cooperación é preciso ter moita máis precaución. É un factor común de tódolos proxectos de cooperación, que os beneficiarios directos dos mesmos sintan estes como propios, para iso deben participar na elaboración dos mesmos dende un principio, eles coñecen o problema e son os que deben elixir a solución. Para iso contan coa nosa axuda, e nos coa deles, xa que na maioría dos casos, ámbalas dúas partes vense beneficiadas. Neste proceso solucionador é bastante doado facer un paralelismo entre os problemas e as solucións, todos temos moito que aprender. Por estes motivos debemos ter coidado, non pretender implantar un determinado tipo de tecnoloxía (como se facía no pasado) polo simple feito de usala e demostrar que funciona, iso é un erro. Algo tan doado de entender como segue sendo, mesmo agora, un dos principais erros nos proxectos de cooperación, xa que a comunidade supostamente beneficiaria padece un ou varios dos seguintes problemas; non sentir o proxecto como algo propio, carecer de recursos e coñecemento para reparar esa tecnoloxía, depender do exterior, tentativa de solucionar problemas secundarios antes dos prioritarios...

Temos nos países chamados habitualmente desenvolvidos, unha gran lista de tecnoloxías inapropiadas: xeración de residuos, sistemas de transportes, reparación de electrodomésticos avariados, obsolescencia de “tecnoloxías” nun período demasiado curto de tempo, eficiencia enerxética en xeral...

Polo tanto, pódese dicir que unha tecnoloxía apropiada é moito máis que unha máquina, é un xeito de pensar, é unha boa educación, é pensar e analizar un problemas antes de buscar unha solución. Un satélite (altamente tecnolóxico) utilizado para fins bélicos non parece a aplicación máis adoitada se pensamos nun futuro mellor e nun mundo sostible, sen embargo ese mesmo instrumento utilizado para calcular a densidade do placton nos océanos e cos datos obtidos realizar un estudio da cota máxima de pesca nunha zona, si parece máis axeitado.

Un banco que ten por único obxectivo gañar cartos o mais axiña posible sen importar os medios utilizados, non parece ser moi ético (a tecnoloxía adecuada cumpre sempre uns principios éticos), ese mesmo banco dando micro-créditos que favorezan a creación de novos negocios na zona, si que o é, e non por iso ten que gañar menos a longo prazo.

Análise de datos, obxectivos claros, aprender de erros, eficiencia, reparabilidade... son as características fundamentais dunha tecnoloxía apropiada, pero sobre todo, o máis importante é o sentido común, sen el, non hai definición que valla.

Ton Ríos Ucha