Tolstoi, soberanía alimentaria e as letras galegas. Canta terra necesita un home?

Aquí tendes a tradución ao galego do relato clásico de Lev Nikoláievicb Tolstoi 
Canta terra necesita un home?

Érase unha vez un labrego chamado Pahom, que traballara dura e honestamente para a súa familia, pero que non tiña terras propias, así que sempre permanecía na pobreza. "Ocupados como estamos desde a nenez traballando a nai terra -pensaba a miúdo- os campesiños sempre debemos morrer como vivimos, sen nada propio. As cousas serían diferentes se tivésemos nosa propia terra."

Agora ben, preto da aldea de Pahom vivía unha dama, unha pequena terratenente, que posuía unha leira de cento cincuenta hectáreas. Un inverno difundiuse a noticia de que esta dama ía vender as súas terras. Pahom oíu que un veciño seu compraría vinte e cinco hectáreas e que a dama consentira en aceptar a metade en efectivo e esperar un ano pola outra metade.

"Que che parece -pensou Pahom- esa terra véndese, e eu non obterei nada."

Así que decidiu falar coa súa esposa.

-Outras persoas están comprando, e nós tamén debemos comprar unhas dez hectáreas. A vida vólvese imposible sen posuír terras propias.

Puxéronse a pensar e calcularon canto poderían comprar. Tiñan aforrados cen rublos. Venderon un poldriño e a metade das súas abellas; contrataron a un dos seus fillos como peón e pediron anticipos sobre a paga. Pediron prestado o resto a un cuñado, e así xuntaron a metade do diñeiro da compra. Logo diso, Pahom escolleu unha parcela de vinte hectáreas, onde había bosques, foi ver á dama e fixo a compra.

Así que agora Pahom tiña a súa propia terra. Pediu semente prestada, e sementouna, e obtivo unha boa colleita. Ao cabo dun ano lograra saldar as súas débedas coa dama e a súa cuñado. Así se converteu en terratenente, e tallaba as súas propias árbores, e alimentaba o seu gando nos seus propios pastos. Cando saía a arar os campos, ou a mirar as súas searas ou os seus prados, o corazón enchíaselle de alegría. A herba que crecía alí e as flores que florecían alí parecíanlle diferentes das doutras partes. Antes, cando cruzaba esa terra, parecíalle igual a calquera outra, pero agora parecíalle moi distinta.

Un día Pahom estaba sentado na súa casa cando un viaxeiro detívose ante a súa casa. Pahom preguntoulle de onde viña, e o forasteiro respondeu que viña de alén do Volga, onde estivera traballando. Unha palabra levou á outra, e o home comentou que había moitas terras en venda por alá, e que moitos estaban viaxando para compralas. As terras eran tan fértiles, asegurou, que o centeo era alto como un cabalo, e tan tupido que cinco cortes de gadaño formaban unha gavela. Comentou que un campesiño traballara só coas súas mans, e agora tiña seis cabalos e dúas vacas.

O corazón de Pahom colmouse de anhelo.

"Por que hei de sufrir neste buraco -pensou- se vívese tan ben noutras partes? Venderei a miña terra e a miña leira, e co diñeiro comezarei alá de novo e terei todo novo".

Pahom vendeu a súa terra, a súa casa e o seu gando, con boas ganancias, e mudouse coa súa familia á súa nova propiedade. Todo o que dixera o campesiño era certo, e Pahom estaba en moita mellor posición que antes. Comprou moitas terras arables e pastos, e puido ter as cabezas de gando que desexaba.

Ao principio, no axetreo da mudanza e a construción, Pahom sentíase compracido, pero cando se habituou comezou a pensar que tampouco aquí estaba satisfeito. Quería sementar máis trigo, pero non tiña terras suficientes para iso, así que arrendou máis terras por tres anos. Foron boas tempadas e houbo boas colleitas, así que Pahom aforrou diñeiro. Podería seguir vivindo comodamente, pero cansouse de arrendar terras alleas todos os anos, e de sufrir privacións para aforrar o diñeiro.

"Se todas estas terras fosen miñas -pensou-, sería independente e non sufriría estas incomodidades."

Un día un vendedor de bens raíces que pasaba comentoulle que acababa de regresar da afastada terra dos bashkires, onde comprara seiscentas hectáreas por só mil rublos.

-Só debes facerte amigo dos xefes -dixo- eu regalei como cen rublos en vestidos e alfombras, ademais dunha caixa de té, e dei viño aos que o bebían, e obtiven a terra por unha bicoca.

"Vaia -pensou Pahom-, alá podo ter dez veces máis terras das que posúo. Debo probar sorte."

Pahom encomendou á súa familia o coidado da leira e emprendeu a viaxe, levando consigo ao seu criado. Pararon nunha cidade e compraron unha caixa de té, veu e outros agasallos, como o vendedor aconselloulles. Continuaron viaxe ata percorrer máis de cincocentos quilómetros, e o sétimo día chegaron a un lugar onde os bashkires instalaran as súas tendas.

En canto viron a Pahom, saíron das tendas e reuníronse en torno ao visitante. Déronlle té e kurniss, e sacrificaron unha ovella e déronlle para comer. Pahom sacou presentes do seu carromato e os distribuíu, e díxolles que viña en busca de terras. Os bashkirs pareceron moi satisfeitos e dixéronlle que debía falar co xefe. Mandárono a buscar e explicáronlle a que fora Pahom.

O xefe escoitou un intre, pediu silencio cun xesto e díxolle a Pahom:

-De acordo. Escolle a terra que che praza. Temos terras en abundancia.

-E cal será o prezo? -preguntou Pahom.

-O noso prezo é sempre o mesmo: mil rublos por día.

Pahom non comprendeu.

-Un día? Que medida é esa? Cantas hectáreas son?

-Non sabemos calculalo -dixo o xefe-. Vendémola por día. Todo o que poidas percorrer a pé nun día é teu, e o prezo é mil rublos por día.

Pahom quedou sorprendido.

-Pero nun día pódese percorrer unha vasta extensión de terra -dixo.

O xefe botouse a rir.

-¡Será toda túa! Pero cunha condición. Se non regresas o mesmo día ao lugar onde comezaches, perdes o diñeiro.

-Pero como debo sinalar o camiño que seguín?

-Iremos a calquera lugar que gustes, e quedarémonos alí. Podes comezar desde ese sitio e emprender a túa viaxe, levando un sacho contigo. Onde o consideres necesario, deixa unha marca. En cada xiro, cava un pozo e amontoa a terra; logo iremos cun arado de pozo en pozo. Podes facer o percorrido que desexes, pero antes que se poña o sol debes regresar ao sitio de onde partiches. Toda a terra que cubras será túa.

Pahom estaba alborozado. Decidiu comezar pola mañá. Charlaron, beberon máis kurniss, comeron máis ovella e beberon máis té, e así chegou a noite. Déronlle a Pahom unha cama de edredón, e os bashkires se dispersaron, prometendo reunirse á mañá seguinte ao romper o alba e viaxar ao punto convido antes do amencer.

Pahom quedouse deitado, pero non puido durmirse. Non deixaba de pensar na súa terra.

"Que grande extensión marcarei! -pensou-. Podo andar facilmente cincuenta quilómetros por día. Os días agora son longos, e un percorrido de cincuenta quilómetros representará gran cantidade de terra. Venderei as terras máis áridas, ou as deixarei aos campesiños, pero eu escollerei a mellor e traballareina. Comprarei dous xuntas de bois e contratarei dous peóns máis. Unhas noventa hectáreas destinarei a seméntaa e no resto criarei gando."

Pola porta aberta viu que estaba a romper o alba.

-É hora de espertalos -díxose-. Debemos poñernos en marcha.

Levantouse, espertou ao criado (que durmía no carromato), ordenoulle xunguir os cabalos e foi espertar aos bashkires.

-É hora de ir á estepa para medir as terras -dixo.

Os bashkires levantáronse e reuníronse, e tamén acudiu o xefe. Puxéronse a beber máis kurniss, e ofreceron a Pahom un pouco de té, pero el non quería esperar.

-Se habemos ir, vaiamos dunha vez. Xa é hora.

Os bashkires preparáronse e todos se puxeron en marcha, algúns dacabalo, outros en carros. Pahom ía no seu carromato co criado, e levaba un sacho. Cando chegaron á estepa, o ceo da mañá estaba vermello. Subiron un outeiro e, apeándose de carros e cabalos, reuníronse nun sitio. O xefe achegouse a Pahom e estendeu o brazo cara á planicie.

-Todo isto, ata onde chega a mirada, é noso. Podes tomar o que gustes.

A Pahom relucíronlle os ollos, pois era toda terra virxe, chata como a palma da man e negra como semente de mapoula, e nas partes fondas crecían altos pastizais.

O xefe quitouse a gorra de pel de raposo, apoiouna no chan e dixo:

-Esta será a marca. Empeza aquí e regresa aquí. Toda a terra que rodees será túa.

Pahom sacou o diñeiro e púxoo na gorra. Logo quitouse o abrigo, quedándose co seu chaquetón sen mangas. Afrouxouse o cinto e suxeitouno con forza baixo o ventre, púxose un costal de pan no peito do xubón e, atando unha botella de auga ao cinto, subiuse a cana das botas, empuñou o sacho e dispúxose a partir. Tardou un instante en decidir o rumbo. Todas as direccións eran tentadoras.

-Non importa -dixo ao fin-. Irei cara ao sol nacente.

Volveuse cara ao Leste, espreguizouse e agardou a que o sol asomase sobre o horizonte.

"Non debo perder tempo -pensou-, pois é máis fácil camiñar mentres aínda está fresco."

Os raios do sol non acababan de chispear sobre o horizonte cando Pahom, sacho ao ombreiro, internouse na estepa.

Pahom camiñaba a paso moderado. Tras avanzar mil metros detívose, cavou un pozo e amoreou terróns de herba para facelo máis visible. Logo continuou, e agora que vencera o entumecemento apurou o paso. Ao cabo dun intre cavou outro pozo.

Mirou cara atrás. O outeiro víase claramente á luz do sol, coa xente encima, e as refulxentes iantas das rodas do carromato. Pahom calculou que camiñara cinco quilómetros. Estaba máis cálido; quitouse o chaquetón, botouno ao ombreiro e continuou a marcha. Agora facía máis calor; mirou o sol; era hora de pensar no almorzo.

-percorrín o primeiro tramo, pero hai catro nun día, e aínda é demasiado pronto para virar. Pero quitareime as botas -díxose.

Sentouse, quitouse as botas, meteullas no cinto e renovou a marcha. Agora camiñaba con soltura.

"Seguirei outros cinco quilómetros -pensou-, e logo virarei á esquerda. Este lugar é tan promisorio que sería unha pena perdelo. Canto máis avanzo, mellor parece a terra."

Seguiu dereito por un tempo, e cando mirou en torno, o outeiro era apenas visible e as persoas parecían formigas, e apenas se vía un escintileo baixo o sol.

"Ah -pensou Pahom-, avancei bastante nesta dirección, é hora de virar. Ademais estou suando, e moi sedento."

Detívose, cavou un gran pozo e amoreou herba. Bebeu un sorbo de auga e virou á esquerda. Continuou a marcha, e a herba era alta, e facía moito calor.

Pahom comezou a cansarse. Mirou o sol e viu que era mediodía.

"Ben -pensou-, debo descansar."

Sentouse, comeu pan e bebeu auga, pero non se deitou, temendo quedarse durmido. Logo de estar un intre sentado, seguiu andando. Ao principio camiñaba sen dificultade, e sentía soño, pero continuou, pensando: "Unha hora de sufrimento, unha vida para gozalo".

Avanzou un longo treito nesa dirección, e xa ía virar de novo á esquerda cando viu un fecundo val. "Sería unha pena excluír ese terreo -pensou-. O liño crecería ben aquí.". Así que rodeou o val e cavou un pozo do outro lado antes de virar. Pahom mirou cara ao outeiro. O aire estaba brumoso e trémulo coa calor, e a través da bruma apenas se vía á xente do outeiro.

"¡Ah! -pensou Pahom-. Os lados son demasiado longos. Este debe ser máis curto." E seguiu ao longo do terceiro lado, apurando o paso. Mirou o sol. Estaba a metade de camiño do horizonte, e Pahom aínda non percorrera tres quilómetros do terceiro lado do cadrado. Aínda estaba a quince quilómetros da súa meta.

"Non -pensou-, aínda que as miñas terras queden irregulares, agora debo volver en liña recta. Podería afastarme demasiado, e xa teño gran cantidade de terra.".

Pahom cavou un pozo axiña.

Botou a andar cara ao outeiro, pero con dificultade. Estaba esgotado pola calor, tiña cortes e mazaduras nos pés descalzos, lle fraquexaban as pernas. Ansiaba descansar, pero era imposible se desexaba chegar antes do solpor. O sol non espera a ninguén, e afundíase cada vez máis.

"Ceos -pensou-, se non cometese o erro de querer demasiado... Que pasará se chego tarde?"

Mirou cara ao outeiro e cara ao sol. Aínda estaba lonxe da súa meta, e o sol aproximábase ao horizonte.

Pahom seguiu camiñando, con moita dificultade, pero cada vez máis rápido. Apurou o paso, pero aínda estaba lonxe do lugar. Botou ás presas, arroxou a chaqueta, as botas, a botella e a gorra, e conservou só ao sacho que usaba como bastón.

"Ai de min. Desexei moito, e boteino todo a perder. Teño que chegar antes de que se poña o sol."

O temor quitáballe o alento. Pahom seguiu correndo, e a camisa e os pantalóns empapados pegábanselle á pel, e tiña a boca reseca. O seu peito arquexaba como un fol, o seu corazón batía como un martelo, as súas pernas cedían coma se non lle pertencesen. Pahom estaba oprimido polo terror de morrer de esgotamento.

Aínda que temía a morte, non podía deterse. "Despois que corrín tanto, consideraranme un parvo se detéñome agora", pensou. E seguiu correndo, e ao achegarse oíu que os bashkires gritaban e ouveaban, e eses gritos lle inflamaron aínda máis o corazón. Xuntou as súas últimas forzas e seguiu correndo.

O inchado e brumoso sol case rozaba o horizonte, vermello como o sangue. Estaba moi baixo, pero Pahom estaba moi preto da súa meta. Podía ver á xente do outeiro, axitando os brazos para que se dese présa. Vía a gorra de pel de raposo no chan, e o diñeiro, e ao xefe sentado no chan, rindo a gargalladas.

"Hai terras en abundancia -pensou-, pero deixarame Deus vivir nelas? Perdín a vida, perdín a vida! Nunca chegarei a ese lugar!"

Pahom mirou o sol, que xa desaparecía, xa era devorado. Co resto das súas forzas apurou o paso, dobrando o corpo de tal modo que as súas pernas apenas podían sostelo. Cando chegou ao outeiro, de súpeto escureceu. Mirou o ceo. O sol púxose! Pahom deu un alarido.

"Todo o meu esforzo foi en balde", pensou, e xa ía deterse, pero oíu que os bashkires aínda gritaban, e recordou que aínda que para el, desde abaixo, parecía que o sol púxose, desde o outeiro aínda podían velo. Aspirou unha boa bocalada de aire e correu costa arriba. Alí aínda había luz. Chegou á cima e viu a gorra. Diante dela o xefe ríase a gargalladas. Pahom soltou un grito. Afrouxáronselle as pernas, caeu de bruzos e tomou a gorra coas mans.

-Vaia, que suxeito tan admirable! -exclamou o xefe-. Gañou moitas terras!

O criado de Pahom achegouse correndo e tratou de levantalo, pero viu que lle saía sangue da boca. Pahom estaba morto!

Os bakshires estalaron a lingua para demostrar a súa piedade.

O seu criado empuñou o sacho e cavou unha tumba para Pahom, e alí sepultouno. Dous metros da cabeza aos pés era todo o que necesitaba.