Sobre ó método de xestión das Asembleas de Enxeñería Sen Fronteiras que empregamos os últimos anos.
Na
Xuntanza da Federación de Ingeniería Sin Fronteras de 2014, comunmente "Cósmica de Allariz", algunhas persoas de Enxeñería Galicia participamos nun
obradoiro facilitado por voluntariado da Federación, nun obradoiro
titulado
"Autogestión para la lucha",
na que nos deron unhas nocións básicas sobre facilitación, rango,
relacións de poder e outros conceptos relacionados coa xestión
asamblearia.
Algúns conceptos previos,
Facilitación: "conxunto
de habilidades, técnicas e ferramentas para crear as condicións que
permitan un desenvolvemento satisfactorio dos procesos grupais e
persoais; tanto na consecución dos seus obxectivos e realización da súa
visión, como na creación dun clima relacional onde reine a confianza e
unha comunicación fluida, empática e honesta"
Instituto de Facilitación e Cambio (iiface):
Poder: Influencia que exercen algunhas persoas sobre outras.
- Poder sobre. Representa un xogo de suma nula onde o
incremento de poder de uns significa a pérdida de poder noutros. É un
poder aniquilador.
- Poder para. Aquel que teñen certas persoas para estimular a actividade das outras e elevar o seu estado de ánimo. Relacionado co poder con en tanto que permite que se comparta poder.
- Rango: Conxunto de características (sociais, económicas, psicolóxicas...) que lle outorgan a unha persoa "xerarquía".
Asemblea: Suxeito no que reside a soberanía da asociación, conformado polas persoas socias e voluntariad según estatutos.
Traballo asembleario.
Según nos explicaban naquel obradoiro, a reunión da asemblea non é
simplemente un evento que ten lugar durante un día concreto, senón que
comeza un tempo antes, e remata un tempo despois.
Previo a asemblea, resulta fundamental un traballo previo para que as persoas que asisten
poidan participar dun xeito efectivo e teñan tempo de ler toda a
documentación que puidese ser necesaria. Levar isto a cabo pode resultar complicado, sobretodo cando existe moita
carga de traballo para a persoa que facilita, aínda que non hai que
perder de vista de que é o ideal.
- Deseño e preparación. Orde do día, resumos de vogalías e
grupos, documentos informativos, manifestos aprobados, enquisas de
sondeo de opinión e priorización de puntos...
- Persoas convocadas. A base social definida nos estatutos.
- Convocatoria. Por estatutos debe enviarse 15 días antes si é
ordinaria ou extraordinaria. Unha asemblea de urxencia pode convocarse
con 8 días de antelación.
- Lugar. O ideal é un sitio amplio onde as persoas se poidan sentar en círculo.
- Tempo. As asembleas de Enxeñería planificaronse para 4 horas, aínda que o usual son 5. É importante deixar 20 minutos de descanso.
- Materiais. Case sempre fará falla un proxector para a
facilitación, copias da orde do día e os cartóns. En función das
actividades específicas poderían facer falta máis.
Durante a asemblea, o núcleo central do
traballo asambleario e o espacio preferencial de participación das
persoas socias onde, dun xeito preferentemente presencial, teñen a
oportunidade de participar na toma de decisións dun xeito directo. Neste
punto resulta fundamental o deseño da mesa de facilitación, que
describiremos máis adiante.
- Proceso
- Persoas
- Contido
- Xestión de acordos
Post asemblea. É importante facer un seguimento dos acordos e
implementalos cando así se requira. Senón se fai, é probable que se
repitan debates que xa se deron, ou se incumplan acordos que se tomaron.
- Avaliacións. Envianse enquisas de satisfacción á base social.
- Seguimento de acordos
- Devolución de resultados
A mesa de facilitación. Son
un conxunto de funcións que exercen as persoas dentro da asemblea.
Algunhas son perfectamente visibles e separables e outras non tanto.
Estas funcións outorgan certa influencia a quén as exerce, sendo moitas
veces acumuladas por unha única persoa e que lle da un sobrepoder e
dificulta tamén a fluidez. Según puidemos comprobar, unha mesa ben
diseñada e composta por persoas que sepan o que teñen que facer,
constitue unha poderosa ferramenta que facilita moito a participación e o
traballo
durante a reunión da Asemblea. As funcións exércenas os diferentes cargos da Xunta Directiva, previo acordo.
Facilitación: E a persoa que enfoca e prepara os puntos da orde
do día, así como o traballo previo e posterior. Ademais ten coñecemento
profundo da documentación e, como o propio nome indica, facilita os
procesos e xestiona os acordos. En principio é a única persoa que non
está suxeita ós turnos de palabra, tendo especial sinerxia para esta xestión coa persoa que leva os turnos.
Exércea presidencia.
Moderación: Facilmente
confundible coa facilitación, como nos decían naquel obradoiro. Case
nunca se adoita separar daquela, ainda que nos fixémolo na asemblea de
Cangas, e funcionou bastante ben. É a persoa que vixia o debate, que non
se cometan falacias argumentativas, que non se salten turnos de
palabra... e que se cumplan os acordos previos.
Exércea Vicepresidencia.
Toma de acta:
É a persoa que toma notas do que acontece na asemblea en tempo real.
Hai que procurar coidar a enerxía desta persoa xa que en procesos largos
pode acumular cansancio.
Exércea Secretaría.
Xestor do tempo. É a persoa que se encarga de medir os tempos e avisar cando nun punto se acabou.
Exércea Vogalía de Comunicación.
Turnos de palabra: É a persoa que cede turno de palabra, tendo en conta os acordos previos. Anota a participación de cada persoa.
Exércena por turnos as vogalías de PICD/AANN.
Sensora de vibras.
Alguén que detecta cando a xente está empezando a desconectar, cando se
entra en bucle, cando non se percibe interés por un asunto ou
cansancio. Trátase de percibir as emocións do colectivo e decilo se fose
necesario.
Exércea a Vogalía de Voluntariado.
Acollida de participantes.
Recibir os participantes da asemblea e entregarlles a documentación
necesaria para o seu seguimento. Diría que o único estrictamente
necesario é unha copia da orde do día así como os cartóns para opinar.
Exércena por turnos as Vogalías de PICD/AANN
Pepito Grillo. Non
se define nunha soa persoa aínda que adoitan exercelas as persoas con
máis traxectoria. Está relacionado có recordo dos acordos anteriores.
Por exemplo, que unha decisión non pode ser tomada porque vai en contra
dun acordo anterior, ou que un debate xa está superado.
Tipos de acordos.
- Consenso por unanimidade. Todas as persoas que participan
están de acordo. É o ideal ainda que difícil de conseguir posto que hai
persoas que teñen capacidade de veto. Os procesos alárganse e córrese o
risco de acadar "unanimidade por cansancio"
- Consenso maioritario. Acádase unha decisión final na que unha
gran maioría se sinte representada mentres que outra parte se abstén ou
lle resulta indiferente. Os votos en contra deberían ser residuáis.
- Consenso por gradiente. Esta é unha técnica que nunca chegamos a aplicar, descrita neste libro.
No canto dunha votación de si vs non, as persoas colócanse nunha
posición ou outra en función do grado de acordo co que están con unha
decisión. De tal forma que se pensamos nun reloxo, o mínimo acordo sería
o 1 e o máximo 12. Entón, acadase o acordo cando un número determinado
de persoas están por encima do 8, por poñer un exemplo.
Acordos de funcionamento da asemblea. Aquí se encadran unha serie de acordos, que se culminaron na Asemblea de Salceda. Foron sacados de diversas enquisas de satisfacción das asembleas anteriores.
Ademáis, establecimos un sistema basado en cartóns. Cada persona na asemblea dispón de tres cartóns, de cores verde, amarelo, vermello e branco.
O
cartón verde sirve para subscribir unha opinión ou mostrar un voto a favor.
O
cartón amarelo sirve para manifestar indiferencia sobre a opinión de alguén que está falando ou unha abstención.
O
cartón vermello sirve para visibilizar unha opinión en contra ou un voto tamén en contra.
O
cartón branco foi algo innovador baixo o meu punto de vista. Durante as enquisas de satisfacción saliron varias opinións que falaban sobre a falta de operatividade dos turnos. Dúas persoas están a falar sobre algo, e outra ten unha resposta clara que pecharía ese debate, pero o seu turno ven máis tarde. O cartón branco permite saltar o turno para ofrecer información obxectiva e veraz. Aquí é importante a labor da moderación.
Este sistema de pode parecer complexo e difícil de levar á práctica. O funcionamento da asemblea de Salceda foi moi bo, e se a xente o vai integrando pouco a pouco ata que o seu uso sexa mecánico, facilita a participación. Ainda que tamén é certo que se fai necesario en asembleas de gran afluencia.
Xa por último, agradecer a todas as persoas que, dun xeito ou outro, contribuiron a este xeito de facer.